Αν η προσωπικότητά μας ήταν παζλ, κάποια από τα πιο κομβικά και σημαντικά «κομμάτια» που θα ολοκλήρωναν την εικόνα μας θα ήταν οι αναμνήσεις. Κάθε στιγμή που κρατάμε στη μνήμη μας, από τα παιδικά χρόνια μέχρι σήμερα, διαμορφώνει την ταυτότητά μας, καθώς το παρελθόν επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και δρούμε στο παρόν.

Χάρη στις αναμνήσεις συνδεόμαστε με τους γύρω μας, μοιραζόμαστε στιγμές, δημιουργούμε δεσμούς, χτίζουμε σχέσεις. Η μνήμη συνδέει το χθες με το σήμερα και μας οδηγεί στο αύριο. Είναι εργαλείο και «δάσκαλος»: μαθαίνουμε από τα λάθη μας, προοδεύουμε, εξελισσόμαστε και πορευόμαστε μπροστά, σοφότεροι και εμπειρότεροι.

Γι’ αυτό και οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες που προσβάλλουν τον εγκέφαλο και επιδρούν στη μνήμη είναι τόσο σκληρές και βάναυσες. Συνηθέστερη, η νόσος Alzheimer (σε ποσοστό 60-70%), που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Πρόκειται για μια μορφή άνοιας που χαρακτηρίζεται από την προοδευτική απώλεια μνήμης, τη γνωστική έκπτωση και την αλλαγή συμπεριφοράς.

Η Παγκόσμια Ημέρα Alzheimer έχει καθιερωθεί να τιμάται κάθε χρόνο στις 21 Σεπτεμβρίου. Σήμερα, υπάρχουν 160.000 χιλιάδες ασθενείς στην Ελλάδα που, δυστυχώς, σύμφωνα με τις προβλέψεις, στο μέλλον θα αυξηθούν δραστικά.

Πώς Έριχνα την Πασιέντζα;

Αν παρατηρήσουμε δυσκολία στην εκτέλεση βασικών οδηγιών (π.χ. εκτέλεση μιας συνταγής, κανόνες αγαπημένου παιχνιδιού κ.ά.), σύγχυση στην τοποθέτηση αντικειμένων (π.χ. κλειδιά στο ψυγείο), γλωσσικά προβλήματα, όπως επιβραδυνόμενο ρυθμό ομιλίας και χρήση λάθος λέξεων, και δυσχέρεια στη διαχείριση των οικονομικών, θα πρέπει να προβληματιστούμε.

Επιπλέον, δεν θα πρέπει να παραβλεφθούν αλλαγές στη διάθεση και τη συνήθη συμπεριφορά, όπως κυκλοθυμία και νευρικότητα, αποπροσανατολισμός στον χώρο και τον χρόνο, σύγχυση στην αναγνώριση οικείων προσώπων, καθυστερημένες αντιδράσεις και μειωμένη ικανότητα εκμάθησης. Επίσης, αλλαγές στην προσωπικότητα, όπως καχυποψία, φόβος στην αντιμετώπιση πρωτόγνωρων περιστατικών και αποφυγή νέων καταστάσεων, μπερδεμένη, κακή ή ακατάλληλη κρίση, ασυνήθιστη παθητικότητα και απώλεια πρωτοβουλιών.

Αν η προσωπικότητά μας ήταν παζλ, κάποια από τα πιο κομβικά και σημαντικά «κομμάτια» που θα ολοκλήρωναν την εικόνα μας θα ήταν οι αναμνήσεις. Κάθε στιγμή που κρατάμε στη μνήμη μας, από τα παιδικά χρόνια μέχρι σήμερα, διαμορφώνει την ταυτότητά μας, καθώς το παρελθόν επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και δρούμε στο παρόν.

Χάρη στις αναμνήσεις συνδεόμαστε με τους γύρω μας, μοιραζόμαστε στιγμές, δημιουργούμε δεσμούς, χτίζουμε σχέσεις. Η μνήμη συνδέει το χθες με το σήμερα και μας οδηγεί στο αύριο. Είναι εργαλείο και «δάσκαλος»: μαθαίνουμε από τα λάθη μας, προοδεύουμε, εξελισσόμαστε και πορευόμαστε μπροστά, σοφότεροι και εμπειρότεροι.

Γι’ αυτό και οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες που προσβάλλουν τον εγκέφαλο και επιδρούν στη μνήμη είναι τόσο σκληρές και βάναυσες. Συνηθέστερη, η νόσος Alzheimer (σε ποσοστό 60-70%), που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Πρόκειται για μια μορφή άνοιας που χαρακτηρίζεται από την προοδευτική απώλεια μνήμης, τη γνωστική έκπτωση και την αλλαγή συμπεριφοράς.

Η Παγκόσμια Ημέρα Alzheimer έχει καθιερωθεί να τιμάται κάθε χρόνο στις 21 Σεπτεμβρίου. Σήμερα, υπάρχουν 160.000 χιλιάδες ασθενείς στην Ελλάδα που, δυστυχώς, σύμφωνα με τις προβλέψεις, στο μέλλον θα αυξηθούν δραστικά.

Τι Συμβαίνει στον Εγκέφαλο;

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και συγγενών διαταραχών, η νόσος προκύπτει καθώς τα κύτταρα του εγκεφάλου συρρικνώνονται ή εξαφανίζονται και μη φυσιολογικό υλικό συγκεντρώνεται ως «μάζα» στο κέντρο τους και ως «πλάκες» έξω από αυτά. Τα μηνύματα που λαμβάνει ο εγκέφαλος παρεμποδίζονται, προκαλώντας βλάβη στις συνάψεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων. Τα εγκεφαλικά κύτταρα τελικά πεθαίνουν και το άτομο δεν μπορεί να θυμηθεί ή να αφομοιώσει πληροφορίες. Καθώς η νόσος επηρεάζει κάθε περιοχή του εγκεφάλου, ορισμένες λειτουργίες ή ικανότητες χάνονται. Έτσι, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό η ποιότητα ζωής όχι μόνο των ασθενών αλλά και των οικείων τους, οι οποίοι καλούνται να επωμιστούν βαρύ φορτίο σε ψυχολογικό και πρακτικό επίπεδο.

Παρά την πρόοδο της επιστήμης, η ακριβής αιτία της νόσου Alzheimer παραμένει άγνωστη, καθιστώντας την έρευνα για θεραπείες και αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης μεγάλη πρόκληση για την ιατρική και επιστημονική κοινότητα. Τα τελευταία δεδομένα είναι πως ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) πρόσφατα ενέκρινε ένα νέο φάρμακο που μπορεί να μειώσει ελαφρώς τον εκφυλισμό της γνωστικής λειτουργίας στα αρχικά στάδια της νόσου. Η ανακοίνωση αυτή δίνει ελπίδες, ωστόσο αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από επιστήμονες και ασθενείς.

Τα Πρώιμα Συμπτώματα

Η νόσος εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Τα τελευταία χρόνια όμως παρουσιάζεται και σε άτομα μικρότερης ηλικίας. Γι’ αυτό ας είμαστε σε εγρήγορση αφού –όπως σε όλες τις ασθένειες– η έγκαιρη διάγνωση έχει κομβική σημασία.

Όλοι, λιγότερο ή περισσότερο, ξεχνάμε ή είμαστε αφηρημένοι. Αυτό δεν σημαίνει πως πάσχουμε από Alzheimer. Ωστόσο, καλό θα είναι να έχουμε υπόψη μας κάποια πρώιμα συμπτώματα, τα οποία –χωρίς απαραίτητα να αποτελούν ενδείξεις της συγκεκριμένης νόσου– θα πρέπει οπωσδήποτε να αξιολογηθούν και να ερευνηθούν από ειδικό.

Η μάχη με τη νόσο Alzheimer είναι μια μάχη για την αξιοπρέπεια και την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Ναι, κάθε χαμένη ανάμνηση μοιάζει με μικρό αποχαιρετισμό, αλλά ακόμα και με μπερδεμένο, σκοτεινό μυαλό, ακόμα και όταν αδυνατούν να επικοινωνήσουν, οι άνθρωποι δεν παύουν να αισθάνονται.

Αναμφισβήτητα, η διαδρομή της εξέλιξης της νόσου είναι δύσκολη, τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους φροντιστές τους. Αποτελεί όμως και μια μεγάλη πρόκληση: να αποδεχτούμε την ασθένεια και να εκφράζουμε γενναιόδωρα αγάπη και τρυφερότητα. Αυτά ποτέ δεν θα ξεχαστούν.

Για ενημέρωση, καθοδήγηση, συμβουλές και υποστήριξη σχετικά με την άνοια και τη νόσο Alzheimer μπορείτε να απευθυνθείτε 

στη  Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια 1102 της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών

στη Γραμμή SOS- 210-3303678 της  Ψυχογηριατρικής Εταιρείας «Ο Νέστωρ» σε συνεργασία με την Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία.